Inleiding

In onze eenentwintigste eeuw is communicatie de gewoonste zaak van de wereld. Buiten de verpreiding van informatie en communicatie in gedrukte vorm zijn televisie, radio, internet, voor ons hulpmiddelen geworden die zo vanzelfsprekend zijn dat we ons dat pas beseffen als ze niet bruikbaar zijn. De ontwikkeling van de communicatiemiddelen is in de vorige eeuw in een stroomversnelling geraakt. Op deze pagina's staat één van die communicatiemiddelen, de telefoon, centraal en verplaatsen we ons naar het jaar 1915. Een jaar waarin alle abonnees in Nederland nog in één telefoonboek stonden, ook al telde ons land inmiddels al meer dan 6 miljoen inwoners. Naar schatting waren er dat jaar circa 75.000 aansluitingen, d.w.z. ruim 1%, waarbij moet worden aangetekend dat hiertoe veel puur zakelijke aansluitingen behoorden.
Het is grappig om te zien wie er in die tijd al een telefoonaansluiting hadden. In de lijst is vaak aangegeven welk beroep iemand uitoefende en in de meeste gevallen is ook het adres opgenomen. Vanzelfsprekend waren dit vooral die mensen die zich dat konden (en soms ook moesten) veroorloven. Daarnaast geeft de telefoonlijst ook informatie over de openingstijden van telefoonkantoren in alle plaatsen, zodat tevens een idee kan worden verkregen wanneer de mensen die geen telefoon hadden gebruik konden maken van de publieke telefoon.
Het was duidelijk een andere tijd als we dat vergelijken met nu, waarin meer dan de helft van de Nederlanders met een mobiele telefoon rondstapt ....

Hieronder is de voorpagina en de inleiding weergegeven van het 'Telefoonboek' van januari 1915. Ondanks het feit dat deze bron niet strikt genealogisch van aard is, is het wel een aardig 'teken des tijds' als het gaat over het dagelijks leven in het Nederland van1915. Via het bovenstaande menu kan op zoek worden gegaan naar de verschillende plaatsen die telefoonaansluitingen hadden. Ook is een zoekmachine beschikbaar om alle pagina's in één keer te doorzoeken. Achtergrondinformatie is een extraatje, waar de gegevens uit deze Naamlijst van een bepaalde plaats nader worden belicht en in verband gebracht met andere gegevens.  

Deze grote hoeveelheid gegevens was niet beschikbaar geweest zonder de medewerking van een grote groep vrijwilligers die deelnamen aan dit project, waarvoor hartelijk dank!


vergroting van de voorpagina

Zeer belangrijke mededeelingen

 Terugbetaling van gesprekskosten

Ten einde op geheele of gedeeltelijke terugbetaling van gesprekkosten op grond van onvoldoende telefoongemeenschap aanspraak te kunnen maken, behoort de aanvrager, zoodra hij moeilijkhied bij die gemeenschap ondervindt, de tusschenkomst van het Rijkstelefoonkantoor in te roepen.

 Meervoudige vermelding van de aansluitingen in de Naamlijst voor den Telefoondienst

Elke aansluiting wordt niet meer dan éénmaal kosteloos in de Naamlijst voor den Telefoondienst of in de daarop verschijnende supplementen vermeld. De belanghebbende kan echter verzoeken zijne aansluiting meer dan éénmaal (nl. op verschillende beginwoorden), te doen opnemen, bijv. op de volgende wijze:
No. 1000 's Gravenhaagsche Glas- en Porceleinfabriek
No. 1000 Glas- en Porceleinfabriek, 's Gravenhaagsche
No. 1000 Porceleinfabriek, 's Gravenhaagsche Glas- en
doch dan is voor elke extra vermelding in de Naamlijst per uitgaaf ƒ 1.-- verschuldigd (in het evengenoemde geval zou dus ƒ 2.-- betaald moeten worden). Voor eene extra-vermelding in beide of een der supplementen is eveneens ƒ 1.-- verschuldigd. Het verzoek om eene aansluiting op verschillende beginwoorden in de Naamlijst te vermelden, is te richten aan het Hoofdbestuur der Posterijen en Telegrafie te 's Gravenhage, terwijl tegelijkertijd aan genoemd Hoofdbestuur de verschuldigde vergoeding per postwissel is over te maken. Eerst na ontvangst van dezen postwissel, op de strook waarvan de naam van den aangeslotene en het nummer van de aansluiting zijn aan te geven, wordt de extra-vermelding opgenomen. Aan hen wiens aansluitingen reeds meer dan éénmaal in de naamslijst voorkomen, wordt telkens vóór het verschijnen van eene nieuwe uitgaaf der Naamlijst eene waarschuwing gezonden, om, ingeval zij die meervoudige vermelding wenschen te bestendigen, tijdig een postwissel als voorenbedoeld storten.

Geregelde toezending van de Naamlijst voor den Telefoondienst

Zij, die van elke nieuwe uitgaaf van de Naamlijst voor den Telefoondienst een of meer exemplaren wenschen te ontvangen, kunnen zulks aan het Rijkstelegraaf- of Hulptelegraafkantoor ter plaatse opgeven, in welk geval voor geregelde toezending zal worden zorg gedragen.

Het aanvragen van Telefoongesprekken

Bij het aanvragen van telefoongesprekken zij men er vooral op bedacht om te plaats op te geven, waarop het perceel van den aangevraagde volgens de Naamlijst van den Telefoondienst is aangesloten, aangezien die plaats niet altijd de woonplaats van den aangevraagde is. Zoo moet b.v. voor de te Voorburg woonende geabonneerden, die allen op het locale telefoonnet 's Gravenhage zijn aangesloten, niet "Voorburg", doch "'s Gravenhage" als plaats van bestemming worden vermeld.